Teori nedir?
Teori'nin sözlük anlamı kuram, nazariye gibi anlamlara gelmektedir.
Teori kelimesinin cümle içerisinde kullanımı
Örnek: "Alışılmış kalıpların çok dışında yeni fikir akımları, modern teoriler konuşulurdu o dünyada"
Bilimsel teori nedir?
Bilimsel teori henüz kanıtlanamamış bilimsel önermeler anlamına gelmektedir. Hipotezlerin deney ve gözlemlerle birlikte desteklenmesi halidir.
Teoriler asla yasaya dönüşmezler Teoriler bilimsel gerçeklerin açıklanmasıdır.
Bilimsel teorilere örnek
1- Evrim teorisi
2- İzafiyet teorisi
3- Kuantum teorisi
4- Big bang teorisi
Bilimsel teorinin özelliği nedir?
Bilimsel bir teori, geçerlilik ve güvenilirliği bilimsel yöntemlerle tespit edilmiş olan, iç tutarlılığı bulunan bilgiler ve açıklamalar bütünü olarak tarif edilebilir.
Bilimsel bir teoride, yeni olguların eleştirisine sunularak doğrulanmasına ve uygun bilimsel değişiklikler geçirmesine gerek duyulur. Bu yüzden hiç bir teoriye kesin gözüyle bakılmaz.
Bilimsel teori o olayın nasıl gerçekleştiğini açıklamaya çalışır.
Kanunlar, bir olayı tanımlar. Teoriler, olayı açıklar.
Oluşturulan hipotezler deney ve gözlemlerle test edilir, defalarca denemeden sonra doğrulanırsa kurama ulaşılır. Yani bilimsel araştırma sürecinde doğrulanan her hipotez kuram özelliği kazanır. Kuramlar, deney ve gözlemle doğrulanmış olan, deneyin verilerinden yola çıkılarak daha geniş bir alanı kapsayacak biçimde genellenmiş olan ve belli bir dönemde bilim insanlarının çoğu tarafından kabul gören genellenmiş açıklamalardır. Her kuram, alışılmışın dışında yeni bir görüş ve yeni bir yorumdur. Başlangıçta çoğunlukla tepkiyle karşılanırlar. Örneğin, Darwin’in “Evrim Kuramı” ve S. Freud’un “Psikanaliz Kuramı” gibi.
Her kuram, belli bir alana ilişkin genel açıklamadır. Birikmiş bilgilere dayanılarak ve bilimsel yöntem kullanılarak elde edilmiş bilgilerdir. Kuram doğal ve toplumsal gerçekliğin bir alanına ilişkin genelleştirilmiş açıklamalardır. Ele aldığı alanda olguların açıklanmasını sağladığı gibi gelecekte olacaklar hakkında da ön deyide bulunma olanağı sağlar. Bilimdeki gelişmelere bağlı olarak kuramlar değişebilirler. Bunun için hiçbir kurama kesin gözüyle bakılamaz.
Teori ne demek? (Ekonomi)
(Theory) Bilimsel araştırmaların sonucunda elde edilen bilgiler. Genel bir tanımlama ile olaylar arasında keşfedilmiş ve doğruluğu sınanmış ilişkilerin genel modeller içinde toplanması biçiminde ifade edilebilir. Teori içinde sistemleştirilen bilgiler, olaylar arasındaki neden - sonuç ilişkilerini açıklamaya ve gelecek hakkında öngörüde bulunmaya yarar. Bilimsel gelişme, bilinmeyen ilişkileri açıklayan yeni teorilerin ortaya atılması ve mevcut olanların da doğruluk dereceleri yükseltilecek biçimde yeniden düzenlenmesiyle sağlanabilir.
Teori nedir? (Felsefe)
Nesnel gerçeğin insan bilincine fikirsel olarak yansıma’ sının temel biçimi.
Teori, bir bütünlük içinde düzenlenmiş bir önermeler sistemi halinde, nesnel gerçeğin bir alanına ya da insanın düşünsel yaşamına ilişkin genelleştirilmiş bilgilerden oluşur.
Teorilerin kurulması, bilimsel bilgi edinmenin önemli bir aşamasıdır; nesnel gerçeğin yapı sı, işlev’ i ve tabi olduğu yasal düzenlilikler, genelleştirilmiş, fikirselleştirilmiş şekilde teorilerde dile getirilir ve tam olarak teoriyle formüle edilir.
Teoriler, bilim’ in belirleyici önem taşıyan parçalarıdırlar; belli bir anlamda, bilimin-ampirik genel-bilgiler, yöntemsel öğeler vb. diğer parçalarının, etrafında toplandıkları «belkemiğidir. Bir nesneye ilişkin teori, bu nesnenin dış-görünüşlerinin ve süreçlerinin açıklanmasına olanak verdiği gibi; henüz bilinmeyen, gelecekteki fenomenlere ve süreçlere ilişkin bilimsel tahminci yapılmasını da sağlar. Burada, teoriye dayanılarak elde edilmiş bulunan kurallar ve yönergeler sistemi diyebileceğimiz yöntem de önemli bir rol oynar.
Her teorinin belirli bir yapısı vardır; bu yapı, aralarında belirli bir bağıntı bulunan önermelerden ve karşı-önermelerden kurulur. Bir teorinin mantıksal yapısının kesinlikle saptanması, gelişmesi için önemli bir araçtır.
Güvenilir, sınanmış, doğrulanmış bir genel-bilgi olan teori, henüz hiç doğrulanmamış, ya da yetersiz ölçüde doğrulanmış olan ^ varsayım’ dan ayrılır. Ne var ki, bu ayırım mutlaklaştırılmamalıdır; çünkü, bilgi edinme süreci içinde varsayımlar teorilere dönüşebilecekleri gibi, gelişmiş teoriler de genellikle varsayımsal öğeler içerirler.
İnsanın teorik faaliyetinin, yani nesnel dünyayı teorik olarak kavramasının ürünü olan teori, daima soyut-mantıksal bir karakter taşır; nesnel gerçekle doğrudan ilintisi olmayan dolaylı genel-bilgidir ve nesnel gerçeğe ancak ampirik genel-bilgilerle bağlanmıştır.
Teorik faaliyet, pratik faaliyete dayandığı, pratik faaliyet tarafından doğrulandığı ve desteklendiği için, toplumsal pratik’ te kopmaz bir bağlanıldık halindedir. Toplumsal pratik, teorilerin kurulmasındaki en temel dayanaktır ve teorinin itici gücüdür; aynı zamanda bir teorinin doğru olup olmadığının biricik ölçütüdür. Teori ve pratik, çelişkili bir diyalektik bütünlük oluştururlar. Teori, pratik karşısında gittikçe artan, göreceli bir bağımsızlık kazandığı için, aralarındaki ilişki karmaşık ve birkaç kez dolayımlanmış bir ilişkidir. Nesnel gerçeğin yansısı olan teorinin maddi içeriği, yansıtılan nesne tarafından belirlenir. Ne var ki, mevcut toplumsal pratik, üretim güçleri, üretim ilişkileri ve toplumsal çıkarlar -sınıf çıkarları- tarafından belirlenmiş olduğundan, her teori, tarihsel bakımdan da koşullanmıştır ve görecelidir (—» göreceli).
Toplum bilimlerinde, kapsamlı bilimsel teoriler ancak Marksçılık-Lenincilik’ in ortaya çıkmasından sonra kurulabilmiştir; çünkü, ilk kez Marksçılık-Lenincilik toplumsal gelişmenin tabi olduğu temel yasal düzenlilikleri bulmuştur.
Marksçılık-Lenincilik teorisi, toplumun temel yapılarının ve tabi olduğu yasal düzenliliklerin genelleştirilmiş bir ifadesidir. Toplumsal gelişmenin ve toplumsal sistemin çeşitli öğelerinin bilimsel olarak açıklanmasını sağlar. Böylelikle işçi sınıfına, bilimsel bir dayanağı olan bir araçla toplumu pratikte dönüştürmeye komünist toplumu kurma olanağını sağlar.
Marksçı-Leninci partiler tüm faaliyetlerinde Lenin’ m «devrimci bir teori olmadan, devrimci bir pratik olamaz» düşüncesini kendilerine kılavuz edinmişlerdir.
