Nötron nedir?
Bütün atomların çekirdeğini meydana getiren iki temel tanecikten biri. Bu iki temel tanecikten proton artı yüklü olduğu halde, nötron yüksüzdür. Hidrojenin dışında, bütün elementlerin çekirdeğinde nötron ve proton bulunur. Bir elementin çekirdeğinin nötron sayısı, ya protona eşit veya proton sayısından fazladır. 1920 yılında Rutherford ve 1931’de Heisenberg nötrondan bahsetmişlerdir. Nötron, 1932 yılında Sir JamesChadwick tarafından keşfedildi.
Nötron ( 0 n’) sembolüyle ifade edilir. Nötronun kütlesi 1,0086654 ± 4,3x10 -7 atomik kütle birimidir.
Hakiki kütlesi; karbon-12’nin 1/12’si kadardır. Bu kütle de 1,6604x10 -24 gramdır. Nötronun yarı çapı 1,37x10 -13 santimetredir. Nötron elektrik bakımından yüksüz olduğundan, bir madde içinde uzun yol alabilir. Ancak atom çekirdeğiyle çarpışmalarda enerjilerini kaybederler. Nötronların hızı, ışık hızı ile saniyede birkaç kilometre arasında olabilir. Serbest nötron, bir radyoaktif tanecik olup, yarılanma süresi 12,8 dakikadır ve;
o n’› 1 H
1 (p+)
+ ß- +? (nötrino)
şeklinde bozunma reaksiyonu verir. Bu reaksiyonda çıkan enerji 0,78 MeV dir. Bu enerji 0,00584 atomik kütle birimine (akb) kütleye tekabül eder ki; proton kütlesi 1,0078252 akb ile 0,00584 akb toplamı nötronun kütlesine eşittir.
Nötron, laboratuvarda küçük bir ampul içinde, berilyum tozlarıyle radyum karışımından ibaret kaynaktan elde edilir. Radyum ışın kaynağı olarak iş yapar.
2 He + 4 Be › 6 C + o n’
Bugün en iyi nötron kaynağı reaktörlerdir. Küçük bir yüksek gerilim jeneratörü ve hızlandırıcı tüpten faydalanmak suretiyle döteryum ve trityumdan nötron elde edilir.
21 H
+3
1 H› 42 He+ o n’
Antimon ve berilyum kullanmak suretiyle foto-nötron kaynağı da piyasada sağlanabilir. Bugün nötron, difraksiyondan faydalanarak bilhassa hafif atomları (H, C, N, O vs.) ihtiva eden kristallerin yapılarını incelemede çok faydalıdır.
Hızlı nötron radyasyonuna kalan vücut hücresinde proton, yavaş nötron radyasyonuna maruz kalan hücrede ise gama ışını meydana gelir. Bu iki olayın sonucunda hücrede tahribat görülür. Uzun mesafe katetme özelliğine sahip olduğundan, Nötronların hücredeki tahribatı büyük olur. Bu yüzden kanser tedavisinde iyonize radyasyonlar kullanılır. Çünkü iyonize radyasyonların hücre tahrip hacmi, nötronunkinden çok azdır.
Sözlükte "nötron" ne demek?
1. Yaklaşık olarak proton ağırlığında ve elektrik yüklü olmayan bir atom cisimciği.
Nötron kelimesinin ingilizcesi
[Notron] n. neutron
Köken: Fransızca
