İroni nedir?

İroni (eski yunanca eironeía), söylenenin tam tersinin kastedildiği ifadedir.

Söylenen ya da yapılan eylem, ciddi görüntüsü altında, karşıt söylenceyi ya da eylemi, çelişki noktasına çekmeyi hedefler. Mizahdan farkı olarak, ironi daha eleştirel yaklaşır.

İroni mimik, jest ve tonlama ile söylemek istenenin altını, dolaylı çizer. Sokrates'in diyalog yöntemi iki aşamadan oluşur. Birincisi ironidir. Sokrates, muhatabının kesin doğru olduğunu düşündüğü bilgileriyle ilgili çeşitli sorular sorarak bu bilgilerin gerçekte tartışmaya açık olduğunu kanıtlar. İkinci aşama ise maiotiktir.

Sokrates bu aşamada yine ustaca sorduğu sorularla muhatabının zihninde doğuştan var olduğunu düşündüğü gizli bilgileri ortaya çıkarır. Türk Dil Kurumu ise 2005 basımı sözlükte madde başı olarak yer verdiği “İroni” kelimesine; Gülmece, söylenen sözün tersini kastederek kişiyle veya olayla alay etme anlamlarını vermiştir.

İroni söylediğiniz bir düşüncenin aslında aksini çağrıştırmaktır. Gerçek ile çelişkili bir ifade olmakla birlikte , söylenilenin aksini ön plana çıkartır. Örnek olarak bir arkadaşınızın evine gittiniz ve evin pis olduğunu düşünüyor ve ekliyorsunuz ; ” Evin bal dök yala “. İşte bu basit bir ironidir. Aslında evin pis olduğunu düşündüğünüzü ve arkadaşınızı da bu yönde düşündürtmek için ters anlamlı bir cümle kuruyorsunuz.

İroni mizahta da oldukça kullanılır. Toplum içinde kullanımı anlık zeka ve vücut dili tecrübesi getirir, zira kişilere geçirmesi bazen kolay olmayabilir. İnsanlar demek istediğinizi anlamaz ve cümlenin kendi anlamına takılırlarsa , zaman sizin için bir kaç saniye durabilir.  Bir de ekleyelim , ironi tabiki eski yunancadan gelen bir kelimedir . “eironeía”.

Sokrates‘in diyalog yöntemi iki aşamadan oluşur. Birincisi ironidir. Sokrates, muhatabının kesin doğru olduğunu düşündüğü bilgileriyle ilgili çeşitli sorular sorarak bu bilgilerin gerçekte tartışmaya açık olduğunu kanıtlar. İkinci aşama ise maiotiktir. Sokrates bu aşamada yine ustaca sorduğu sorularla muhatabının zihninde doğuştan var olduğunu düşündüğü gizli bilgileri ortaya çıkarır.

“ironi” sözlük anlamı

1. ed. Gülmece.
2. Söylenen sözün tersini kastederek kişiyle veya olayla alay etme.

“İroni” kelimesinin İngilizcesi: Irony

Kelime kökeni: Fransızca