İrade nedir?

İrade, sözlükte “istek, arzu, dilek, emir, sevk ve güç” gibi manalara gelmektedir. Buna göre irade; bir şeyin yapılmasına da yapılmamasına da muktedir olan hayat sahibinin bu iki şıktan birine kendi isteğiyle seçmesidir.

İrade;

1. Külli irade

2. Cüz’i irade olamak üzere diye ikiye ayrılır.

Yüce Allah Kur’an’da, insanın irade sahibi bir varlık olduğundan söz etmektedir. Söz gelimi, “Ey peygamber! De ki: Rabbinizden hak ve hidayet gelmiştir. Öyle ise dileyen iman etsin, dileyen de inkar etsin!” (Kehf suresi, 29. ayet.) ayeti bunu açıkça ortaya koymaktadır. O halde hiç kimse, kendisini kaderin mahkumu olarak düşünüp yaptığı kötülük ve yanlışları kadere fatura etmemelidir.

Külli irade nedir?

Külli irade, Allah’ın mutlak iradesi demektir. Allah’ın sübuti sıfatlarından biri de irade sıfatıdır. Allah dilediğini, dilediği zaman, dilediği şekilde yapar. O, bir şeyin olmasını istediğinde, kendisine engel olacak hiçbir güç yoktur. Bir şeyin olmasını dilediği zaman ona “ol” der, o da hemen oluverir. (Yasin suresi, 82. ayet.). Kur’an-ı Kerim'de Allah’ın iradesiyle ilgili olarak “Allah dilediğini yaratır.” (Al-i İmran suresi, 47. ayet.) denilmiştir. Hz. Peygamber de “Allah’ın dilediği olur, dilemediği olmaz.” buyurmuştur.

Cüz’i irade nedir?

Cüzi irade ise, Allah’ın kula verdiği, seçme yeteneği ve özelliğidir. İnsanı sorumlu kılan da budur. Eğer Allah insana irade özgürlüğü vermemiş olmasaydı kullarını yaptıklarından sorumlu kılmazdı. Nitekim irade sahibi olmayan melekler sorumlu değildir.

Temel ayet

"Ey Peygamber! De ki: Rabbinizden hak ve hidayet gelmiştir. Öyle ise dileyen iman etsin, dileyen de inkar etsin!"(Kehf suresi, 29. ayet.)

Sözlükte "irade" ne demek?

1. Davranışlarını, eylemlerini akla uygun gerçekleşebilme yetisi, istenç; buyruk.

2. Bir şeyi yapıp yapmamaya karar verme gücü; istek, dilek.

3. İstenç

İrade kelimesinin ingilizcesi

n. pleasure, will, willpower, spine, volition, fiat, freedom, self control

Köken: Arapça

İrade nedir? (Felsefe)

İnsanın, eylemini ve düşüncesini, bilinçli ve amaçlı bir şekilde, belirli hedeflere ulaşma doğrultusunda yönlendirme yeteneğine verilen ad.

İrade, insanın psişik yetenekleri arasında yer alır ve hem fikirsel, hem de duygusal bileşenlerden oluşur. İnsan guruplarının, sınıfların, örgüt üyelerinin vb. iradesi ortak bir hedefe yöneldiğinde, söz konusu insanların birbirlerini etkilemesinden, bilinçli ve birlikte eylem yapmaya olanak veren kolektif bir irade doğar. Toplumun tümünü kapsayan -toplumsal- bir irade ancak sınıfsal uzlaşmazlıklarla parçalanmamış bir toplumda ortaya çıkabilir. Sosyalist toplumda toplumsal gelişme, tüm toplumu kapsayan bir iradenin ortaya çıkışıyla gerçekleşir. Bu irade, gerek işçi sınıfının çıkarları ve amaçlan, gerekse toplumsal gelişme yasaları hakkındaki araştırmalarla ve bilgilerle belirlenir.

İrade, felsefi düşüncenin akışı içinde, --insanların diğer birçok psişik faaliyetinde olduğu gibi- doğasal ve toplumsal temellerinden koparılarak, tek başına bir cevher haline getirilir ve mutlaklaştırılırsa, idealizmin bir biçimi olan iradecilik’ in teorik temeli olur.