İklim nedir?

Bir ülke veya bölgenin bir yıllık hava şartlarının ortalamasına denir. O bölgenin ürünleri ve hayat şartlan üzerinde İklimin önemli etkileri vardır.

Günlük hava şartları ortalaması ele alınınca buna iklim değil, hava durumu denilmektedir. Hatta aylık hava şartları ortalamasına bile iklim denilmemesi uygun olmaktadır. İklim bir bölgenin hava şartlarını çok yüzeyden alır.

Çünkü; bir bölgede o bölgenin iklim özelliklerine uygun olmayan, yani yazılanlara ters düşen hava şartları aylarca hatta yıllarca hüküm sürebilir. Mesela Türkiye’nin en soğuk, kışları çok uzun ve sert, yazları kısa ve serin olan ili Erzurum’da, kışın hiç kar yağmadığı, hava sıcaklığının 0°C’nin altına düşmediği seneler olmuştur. Bu sebeple iklim, önce de belirtildiği gibi belli bir dönemdeki hava şartlarının ancak ortalamasıdır. İklimi meydana getiren başlıca sebepler beştir: 1. Sıcaklık, 2. Denizler, 3. Yükseklik, 4. Rüzgarlar, 5. Rutubet.

Sıcaklık: Herhangi bir bölgenin sıcaklığı, güneş ışınlarının o bölgeye düşüş açısına, güneşin doğuşu ile batışı arasındaki geçen zamanın uzunluğuna, kısalığına bağlıdır. Ayrıca bunda bulutların, havanın emdiği sıcaklığın da etkisi vardır. Bu sesebeple kışın güneş ışınları daha yatık düştüğü ve günler daha kısa olduğu ve havada bulutlar fazla bulunduğu için daha soğuk olur. Ayrıca Kutuplara doğru yaklaştıkça güneşin ışınları daha yatık düştüğü için sıcaklık azalır. Buna karşılık Ekvator kesimlerinde ışınlar çokluk dikey düştüğünden sıcaklık her mevsimde aynıdır.

Denizler: Sular karalardan daha yavaş ısınıp, daha geç soğudukları için, denizler, civarlarında bulundukları karaları ısı bakımından etkiler. Sıcak su akıntılarının da İklime etkisi vardır. Bu bakımdan deniz kıyılarında büyük sıcaklık değişmesi olmaz.

Yükseklik: Bilindiği gibi yükseklere çıkıldıkça sıcaklık azalır. Dağların tepesinde karların uzun zaman durması bundandır. Yüksek yerlerdeki havanın yoğunluğu güneş ışınlarının taşıdığı sıcaklığı tutamayacak kadar azdır.

Rüzgarlar: Dünyanın çeşitli yerlerinde sıcaklığın değişik olması, havanın devamlı olarak bir yerden bir yere akmasına sebep olur. Kutuplardan soğuk hava Ekvator bölgelerine doğru gelirken, Ekvator bölgelerinin sıcak havası da Kutupler'a doğru gider. Bu hava akımı iklimleri etkiler.

Rutubet: Havada devamlı bir rutubet vardır. Bu rutubet buharlaşan sulardan meydana gelir. Havanın sıcaklığı arttıkça nemliliği de artar. Hava bu nemliliği oradan oraya taşır. Denizlerden buharlaşan su, karaların içine taşınır. Atmosferde yükseldikçe soğur, yağmur olur.

İklim çeşitleri

Yeryüzünde hayatın başlamasından bugüne kadar birçok iklim değişmeleri olmuştur. Bugün yeryüzündeki başlıca iklim çeşitleri 7'dir:

1. Ekvator iklimi: Çok sıcaktır. Ekvator ve civarı İklimidir. Yıllık sıcaklık farkı 3 - 4 derecedir. Hemen her gün yağmur yağar, Devamlı alçak basınç altındadır,

2. Kurak iklim: Deniz etkilerine kapalı, devamlı yüksek basınç altında bulunan yerlerde olur. Havadaki su buharı az olduğundan sıcaklık farkı çok olur. 1) step İklimi, 2) Çöl İklimi olarak ikiye ayrılır.

3. Yazları yağışlı tropikal iklim: Buna «Savana İklimi» de denir. Ekvator İklimiyle Kurak İklim arasındadır. Sıcaklık, Ekvator İkliminden çoksa da sürekli değildir.

4. Muson iklimi: Muson rüzgarlarının estiği Hindistan ve civarında görülür.

5. Kışları yağışlı alt tropikal iklim: Ilımlı iklime geçiş iklimidir. Kuzey ve Güney yarımkürelerinde 30° - 40° paralelleri arasında bulunur. Yaz sıcaklıkları 25°, 28°, kış sıcaklıkları 7°, 10° arasında değişir. Yağmurlar çokluk kışın yağar. Buna «Akdeniz İklimi» de denir.

6. Ilımlı iklimler: 1. Ilımlı okyanus iklimi ve 2. Ilımlı kKara iklimi olmak üzere ikiye ayrılır. Birincisi daha çok deniz kıyılarını kaplar. Sıcaklık 10°-19° arasında değişir. İkincisi denizden uzak, karaların iç kesimlerinde görülür. Okyanus İkliminin tersidir. Kışları çok soğuk, yazları çok sıcak geçer.

7. Soğuk iklimler: Kutup dairelerinin içinde kalan bölgelerde görülür. Sıcaklık çok düşüktür. Yıllık ortalama daima 0'ın altındadır.

Sözlükte "iklim" ne demek?

1. Yeryüzünün herhangi bir yerinde, atmosferin olaylarının ortaklaşa gerçekleştirdikleri etkilerin uzun yılların ortalamasına dayanan durumu.
2. Ülke, diyar.
3. Manevi çevre, gönül ülkesi.

İklim kelimesinin ingilizcesi

adj. climatic
n. climate, clime, region, sky
Köken: Arapça