Havale nedir?

Daha çok küçük çocuklarda ve hamile kadınlarda görülen bir hastalıktır. Baş ağrısı, mide kasılması ve bulantı, şiddetli titremelerle kendisini belli eder. Hamile kadınlarda daha çok altıncı aydan sonra görülür. Havaleye yakalanan küçük çocuklarda ateş yükselir, vücut kasılır, şuur kaybolur. Tehlikeli sonuçları olan bir hastalıktır. Hayvanlarda en çok gebe köpekler havaleye tutulur.

Tıp dilindeki adı konvülsiyondur. Havale sebepleri yaşa göre değişiklikler gösterir. Hayatın ilk iki senesinde havale görülmesi diğer yaşlara göre daha fazladır. Yeterli oksijen alamama ve kanamanın tesirlerinin görüldüğü doğum sırasında çocuğun geçirdiği zor durumlar, beynin doğuştan bazı hastalıkları ve enfeksiyon hastalıkları(mikrobik hastalıklar), süt çocuklarındaki en sık havale sebepleridir.

Süt çocukluğunun ileri dönemlerinde ve erken çocukluk çağında had ateşli hastalıklar en sık havale sebepidir. Süt çocuklarında havaleye sebep olan rahatsızlıklar içinde sebepi meçhul sara, kanda şeker seviyesinin düşüklüğü, beyin urları, böbrek yetmezliği, zehirlenmeler, nefes alamama, kafa içi kanamalar, kafa içi damar tıkanıklıkları da önemli yer tutar. Çocukluk çağının ortalarına doğru had kafa içi enfeksiyonlar (mikrobik ve ateşli hastalıklar) nadiren havaleye yol açarken, hayatın üçüncü senesinden itibaren sebepi meçhul sara, en önemli havale sebepi haline gelir.

Bu devredeki ve oyun çocukluğu devresindeki diğer havale sebepleri arasında; doğuştan beyin hastalıkları, doğumun yol açtığı ve sonradan olan beyin hasarları, enfeksiyon hastalıkları, kurşun zehirlenmesi, beyin urları ve ilaç zehirlenmeleri de önemli yer tutar. Yetişkinlerdeki havale sebepleri arasında kadınlarda gebelik zehirlenmesi, sebepi meçhul sara, kafa içinin ur, kanama gibi durumları, kan şekeri düşüklüğü, kan kalsiyum seviyesi dengesizliği en önemlileridir. Havaleler daha ziyade çocukluk dönemlerinde ortaya çıktığından bu dönemin en sık havale sebepi olan ateşli hastalıklara bağlı havaleleri daha teferruatlı incelemek icab eder.

Ateşli hastalıklara bağlı havalelere en çok altı ay ile üç yaş arasında rastlanır. Tıp dilindeki ismi "febril konvülsiyon" olan bu tip havalelere, erkek çocuklarında daha sık rastlanır. Ailenin diğer fertlerinde de havaleler olması fazla görülmesinde etkili olabilir; yani irsi bir yatkınlık söz konusudur. Bu havalelerin en çok rastlanan sebepi, üst solunum yolunun ateşli hastalıklarıdır. Ateşe bağlı olarak ortaya çıkan havalelerde, ateşin çok yükselmesinden ziyade aniden yükselmesi rol oynar. Febril konvülsiyonlar oldukça kısa sürer.

Bir dakikayı geçmesi nadirdir. Nöbetten sonra herhangi asabi, ruhi bir araz kalmaz. İlk aylardaki bebeklerde tipik havale nöbetleri şeklinde ortaya çıkmayabilir. Bunlarda, sıçrama, ağızdan salya akması, gözlerin kayması, hareketsizlik, ağızda irade dışı çiğneme ve emme hareketleri şeklinde nöbetler ortaya çıkabilir. İlerleyen süt çocukluğu ve çocukluk devrelerinde ise tipik havale nöbetleri görülür. Önce çocuğun kolları ve bacakları ani olarak kasılır, sonra, çırpınmalar başlar. Bu sırada şuur kaybolur, gözler kayar, yüz solar, dilini ısırabilir, nefesini bir süre alamadığından morarır.

Başlangıcı çığlık atarak olabilir, bu sırada gaitasını ve çişini kaçırabilir. Kısa süren bu tip bir havale nöbetinden sonra şaşkınlık ve birkaç saat sürebilen uyku durumu ortaya çıkabilir. Nöbetten sonra çocuk geçici bir süre için elini kolunu oynatamayabilir.Havale için bünyesi müsait ve ailevi yatkınlığı olan çocuklarda nöbetler tekrarladıkça artık ateş yükselmeden de çocuk havale geçirmeye başlar. Tedbir alınmadığı takdirde bu tip çocuklarda nöbetler ilerki yaşlarda da devam eder ve sara hastalığı sözkonusu olur.

İlk defa ateşe bağlı havale geçiren çocuklarda beyin elektroansefalografisi ve diğer tetkikler tamamen normal çıkar. Ancak bunların yapılması havale sebepini diğerlerinden ayırd etmede işe yarar. Havale geçirmekte olan çocuğun solunum yolları açık tutulmalıdır. Dilini ısırması önlenmeli, mümkünse hemen diazepam iğne yapılmalıdır. Ayrıca mevcut olan ateşli hastalığı da uygun antibiyotiklerle tedavi edilmelidir.

Havaleye yol açan ateşli hastalık dışı bir sebep tespit edilirse, o da ortadan kaldırılmalıdır. İkinci defa havale geçiren çocuklara iki sene müddetle hekim kontrolünde nöbet önleyici ilaç verilmelidir. Özellikle küçük çocukları havalelerden korumak için ateş yükselince soymalı, soğuk kompreslerle ve ateş düşürücülerle ateşin yükselmesi önlenmelidir. Bu arada ateşli hastalığın tedavisi için de mutlaka bir hekime müracaat edilmelidir. Daha ziyade yetişkinlerde rastlanan ve havale nöbetleri ile seyreden "sar’a hastalığı" çok önemli bir hastalıktır. (Bkz. Sara)

Havale (bankacılık)

Bir işi başkasına yaptırma. Bir kimsenin, kendi adına diğer bir kimseye nakit, kıymetli evrak veya sair misli (benzeri bulunan) şeyler vermeye, bir üçüncü şahsı mezun (yetkili) kılmasıdır. Borçlunun alacaklıya, borcumu falan kimseden al deyip, bu ikinci kimsenin yani alacaklının bu teklife sözleşme yerinde razı olmasına "havale etmek" denir. Bu da borcun, bir şahıstan başka bir şahsa devri demektir.

Havale kelimesi, sonradan borç devrini tevsik eden yazılı belgelere delalet etmesi yönüyle, havalename (hamiline yazılı havaleler); çek ve bedeli üçüncü bir şahıs tarafından ödenecek (tesviye olunacak) senet, poliçe ve resmi bir vezneden ödenecek meblağ için tediye (ödeme) emri manalarını da almıştır.

Havale, borcun ödenmesinde, kredi alınmasında veya herhangi bir alacağın tahsilinde kolaylık sağlayan hukuki muameledir. Bankaların ve postanelerin, havale işlemlerini yürütmeye tahsis ettiği Havale servisleri vardır. Ödenmesine yetki verilen havale, alıcısına ilgili servis tarafından haber gönderilerek servise çağırılır. Hüviyet tespitinden sonra havale o şahsa ödenir. Banka ve PTT, gördüğü hizmet karşılığı belli bir tarife üzerinden havale ücreti alır.

Borçlar hukukunda havale: Borçlar Kanunu’nun 457-462. maddeleri havale hükümlerini düzenlemektedir. Hamile muharrer (yazılı) havaleler bu babın hükümlerine tabidir. Çekler ile kambiyo senedi niteliği taşıyan havaleler hakkındaki hususi hükümler ayrıca mevcuttur. Poliçe, çek ve diğer kambiyo senetlerine ilişkin hükümler de Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiştir (mad. 583 ve devamı).

Havale akti ile bir kimse, kendi namına diğer bir kimseye nakit veya kıymetli evrak (bono, çek) ve sair şeyler vermeye bir üçüncü şahsı yetkili kılmaktadır. Havale yolu ile muhakimleri olan alacaklı havaleyi kabul etmek istemediği takdirde, borçluyu derhal haberdar etmesi lazımdır. Aksi takdirde zarar ve ziyan ile mesul olur (B. Kanunu mad. 458).

İslam hukukunda havale: Borçlunun alacaklıya, borcumu filan kimseden al deyip, bu ikinci kimsenin, yani alacaklının, bu teklife sözleşme yerinde razı olmasıdır. Mecelle’nin 673-700. maddeleri İslam hukukuna ait havale hükümlerini beyan etmektedir. Havaleyi veren ile alanın akıllı olması, kabul edenin ise hem akıllı hem de baliğ (ergenlik büluğ çağına girmiş) olması lazımdır. Havale verenin, alanın ve kabul edenin üçünün de sözleşmesi ile olabileceği gibi yalnız veren ile alanın veya veren ile kabul edenin, yahut alan ile kabul eden arasındaki sözleşme (anlaşma) ile de olur. Havale sözleşmesinde borçlu ve borcu ödemeyi kabul eden üçüncü şahıs sözleşirken alacaklı hazır bulunmazsa, haber alınca izin verse de havale geçerli olmaz. Sözleşme yerinde bulunup razı olması lazımdır.

Havale üç şekilde olabilir

1. Mutlak havale, havaleyi veren birinci kimsenin havaleyi kabul eden üçüncü kimseden alacağı veya onda vediası (emanet bıraktığı bir şeyi) olduğu bildirilmeyen havaledir. Alacağı veya onda vediası olup da bildirilmedi ise havaleyi alan da havaleyi veren de alacaklarını ondan isterler.
2. Kabul edendeki alacağı paradan ödenmek üzere verilen havaledir.
3. Kabul edende emanet bulunan veya gasp ettiği maldan, paradan ödenmek üzere verilen havaledir. Alacaklıya verilen banka çeki böyledir.

Havale iki sebeple bozulur, yok olur: 1) Kabul edendeki alacağın telef olması, yok olması, inkar edilip ispat edilemeyen alacaklar ve havale kabul edenin iflas etmesi, alacağın telef olmasıdır. 2) Havale feshedilmekle bozulur. Bu durumla da alacaklı alacağını havale eden bir önceki kimseden veya ilk borçludan alır.

Sözlükte "havale" ne demek?

1. Bir işi, bir başkasının sorumluluğuna bırakma, devretme; gebelerde, küçük çocuklarda görülen bir çeşit çırpınmalı, kimi vakit ateşli de olabilen hastalık.
2. Banka, postane vb nin aracılığıyla gönderilen para; bir arsayı çevirmek, kapamak için çekilen perde ya da duvar.
3. Postane, banka vb nin aracılığıyla para gönderildiğinde, gönderenle, alacak olanın adları ve para miktarı yazılı kağıt, havale kağıdı, havalename; (taşıt için) yüksek ve büyük bir görünüşü olma.

Cümle içinde kullanımı

Tahta havale.
Bu ufacık binayı bahçe ve bostan, ahır ve selamlık gibi müştemilatından birtakım duvarlar, bölmeler, havalelerle öyle bir ayırtmış...
- Y. K. Karaosmanoğlu

Havale kelimesinin ingilizcesi

n. transfer, endorsement, remittance, reference, money order
Köken: Arapça