Gresham kanunu nedir? (Ekonomi)
(Gresham’s Law) Bir ülkede dolaşımda yasal olarak iki farklı madeni paranın bulunması durumunda ortaya çıkabilecek bir olayı belirten kural. Kısaca, "kötü para iyi parayı piyasadan kovar" şeklinde ifade edilir. Madeni Para Sistemlerinde dolaşımdaki paraların bir madeni değeri, bir de paralık değeri olmak üzere iki değeri vardır. Madeni değer para biriminin yapımında kullanılan madenin piyasa değeridir. Diyelim ki ülkede yasal olarak biri altın, diğeri gümüş olmak üzere ikili bir madeni para sistemi uygulanmakta ve bunlardan birinin paralık ve madeni değerleri birbirine eşit iken diğerinin madeni değeri paralık değerinin altındadır.
Birinci para sağlam ve değerli, ikinci para ise ucuz ve çürük bir paradır. Bunun sonucu ise bireylerin sağlam parayı kendileri için tutmaları, iddihar etmeleri, çürük parayı da alış verişlerinde kullanmaları yani dolaşıma sürmeleridir. Bu Kanun ismini, Kraliçe Elizabeth I in danışmanlığını yapan maliyeci ve tüccar Sir Thomas Gresham (1519-1579) dan almıştır. Gresham, Kraliçe’ye sunduğu bir raporda İngiliz Lirası’ nin altın kapsamının düşürülmesi sonucunda, Ingiltere’nin dış ticaretinin ucuz paralarla (maden kapsamı düşük) finanse edildiğini, değeri yüksek paraların ise iddihara gittiğini veya dolaşımdan çekildiğini belirtmişti.
Kısacası, Gresham Kanunu, farklı değerlerdeki metallere aynı paralık değeri verilmesi durumunda, ucuz olan metalin temel dolaşım aracı olacağını, pahalı metalin ise iddihar edileceğini, ihraç olunacağını ve böylece dolaşımdan kaybolacağını ifade eder. Gresham Kanunu aslen çift madeni para sistemleri ile ilgili olarak ortaya atılmıştır. Ancak kağıt para sistemlerinin uygulandığı günümüz ekonomilerinde de bu kanunun işleyişi ile ilgili bazı örnekler gösterilebilir. Bunun bir örneği resmi döviz kurlarının uluslararası piyasalardaki Çapraz Kurları yansıtmaması durumunda ortaya çıkar. Böyle bir durumda resmi fiyatı gerçek fiyatından yüksek tutulan dövizler ülkeye girer, fiyatı düşük belirlenen dövizler ise ülkeyi terk eder.
