Fiilimsi nedir?
Eylemsi de denilen, fiillerden türemelerine karşın cümlelerde fiil rolü göstermeyen; cümle içerisinde isim, sıfat, zarf gibi görevlerde bulunan kelimelerdir.
Fiilimsiler, fiillerin fiilden isim yapma eki almalarıyla isim soylu hale getirilmesiyle oluşturulur. Yalnızca olumsuzluk fiil çekim eki alabilirler.
Sonlarına gelen eklere göre isim, sıfat ya da zarf olarak kullanılırlar ve bu kullanım türüne göre üç çeşide ayrılırlar. Bu çeşitler; isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiildir.
Fiilimsilerin özellikleri nelerdir?
1. Fiil olmasalar da fiil anlamını tamamıyla yitirmezler.
2. Fiile gelen zaman ve şahıs eklerini almazlar, yani fiil çekimine girmezler. Ancak olumsuzluk eki alabilirler.
3. Cümlede doğrudan yüklem olamazlar. Ancak ek-fiil alarak yüklem olabilirler.
4. Fiilimsi olan kelimeler veya fiilimsi ile oluşan kelime grupları cümlede yan cümlecik olarak adlandırılır.
5. Fiilimsiler bulundukları cümleyi birleşik yapılı hale getirirler.
6. Fiilimsi ekleri yapım eki olarak da tanımlanabilir.
7. Fiilimsileri niteleyen kelimeler zarf görevinde olurlar.
İsim Fiil
Fiillerin kök ya da gövdelerinin sonuna “-ma, -ış, -mak” ekleri getirilerek oluşturulan ve cümlede isim görevinde kullanılan sözcüklerdir.
Örnek:
Hep seninle görüşmek istemiştim.
Birinci olmayı hiç mi hiç beklemiyordu.
Kardeşimin beni ilk kez abla deyişini hiç unutmam.
Onunla tanışmak benim için bir onur.
Gelmeyişin hepimizi çok üzdü. (olumsuzluk eki almıştır)
Sıfat Fiil (Ortaç)
Fiillerin kök ya da gövdelerinin sonuna “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” eklerinin getirilmesiyle oluşan ve cümlede sıfat görevi gören sözcüklerdir.
Örnek:
Arızalanan bilgisayarını tamirciye götürdü.
O tapılası bir kadındır.
Hiç çekilmez bir çocuktu.
Koşar adımlarla hedefine yaklaşıyordu.
Beklenmedik bir zamanda kapımı çaldı.
Ortada gülünecek bir durum göremiyorum.
Selin’in kardeşi çok bilmiş bir çocuktur.
Zarf Fiil (Ulaç)
Fiillerin kök ya da gövdelerinin sonuna “-ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e….-e, -r…..-maz, -casına, -meksizin, -dığında” eklerini almalarıyla oluşan ve cümle içinde zarf görevi gören sözcüklerdir.
Örnek:
Gün ağarırken yola çıkmış, erkenden eve varmıştı.
Sen gideli günler uzadı.
Hiç ara vermeden ödevini yapmaya devam etti.
Yenilince ağlamaya başladı.
Arabadan inip bagajı açtım.
Annesini ağlayarak yolcu etti.
Güneye yaklaştıkça sıcaklık artmaya başlar.
Seninle seve seve arkadaşlık ederim.
Vapurdan iner inmez kendisini aramasını istedi.
Arkadaşına taparcasına düşkündü.
Durmaksızın yemek yiyordu.
Eve vardığımda anahtarımı unuttuğumu fark ettim.
Fiilimsi ekleri nelerdir?
İsim Fiil Ekleri: -ma, -ış, -mak
Sıfat Fiil Ekleri: -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş
Zarf Fiil Ekleri: -ken, -alı, -madan, -ince, -ip, -arak, -dıkça, -e….-e, -r…..-maz, -casına, -meksizin, -dığında
Fiilimsi'nin sözlük anlamı nedir?
Eylemsi.
