Etik nedir?
Etik ya da ahlak felsefesi, felsefenin doğru ve yanlış kavramlarını inceleyen, savunan ve sistemleştiren bir dalıdır.
Etik kelimesi Antik Yunanca’daki “ethikos” kelimesinden gelir. Ethikos kelimesinin kökeni ise “alışkanlık, örf, adet” anlamına gelen “ethos” kelimesidir.
Etik bilimi iyi ve kötü, doğru ve yanlış, erdem ve ahlaksızlık, adalet ve ceza gibi kavramları açıklayarak insan ahlakının sorularına çözümler arar. Ahlak felsefesi aynı zamanda ahlak psikolojisi, değer teorisi ve betimleyici etik alanlarıyla da iç içedir.
Etik biliminin başlıca üç ana dalı aşağıdakilerdir:
1) Meta-etik: Ahlaki durumların ve ahlaki değerlerin teorik açıdan anlamlarını ve tanımlarını ele alan etik dalıdır.
2) Normatif etik: Bir eylemin ahlaki açıdan değerlendirilmesini ele alan etik dalıdır.
3) Uygulamalı etik: Belirli durumlarda ya da eylemlere maruz kaldığında bir insanın nasıl davranması gerektiğini ele alan etik dalıdır.
Etiğin alt dalları
1) Meta-etik
Meta-etik, yanlış ve doğru hakkında konuştuğumuz zaman neyi ima ettiğimizi, bu kavramlar hakkında ne bildiğimizi ve bu kavramlardan ne anlam çıkardığımızı sorgular.
Dar kapsamlı pratik sorulara dayalı etik sorular meta-etik soru olarak kabul edilemez; örneğin “Bu çikolatalı kekten bir dilim yemeli miyim?” sorusu meta-etik bir soru değildir. Meta-etik sorular daha soyut ve daha geniş kapsamlı pratik sorulara dayalıdır. Örneğin; “Doğru ve yanlışın ne olduğuna dair güvenilir bir bilgiye ulaşmak mümkün müdür?” sorusu meta-etik bir sorudur.
2) Normatif etik
Normatif etik esasen etik eylemleri araştıran bilim dalıdır. Bir kişinin ahlaki açıdan nasıl davranması gerektiğine dair bir dizi soruları inceleyen etik dalına normatif etik denir. Normatif etik, meta-etikten bir yönüyle ayrılır; normatif etikte eylemlerin doğruluk ve yanlışlık standartları araştırılırken, meta-etikte ahlaki dilin ve ahlaki olguların metafiziğinin anlamları ele alınır. Normatif etik, eylemleri neyin doğru neyin yanlış kıldığını araştırır.
3) Uygulamalı etik
Uygulamalı etik, etik teoriyi günlük hayata uyarlamayı amaçlayan bir felsefi disiplindir. Uygulamalı etiğin birçok özelleşmiş alanı vardır, bunlardan bazıları; mühendislik etiği, biyoetik, meslek etiği, jeoetik, kamu hizmetleri etiğidir.
Uygulamalı etik toplumsal değerleri ele aldığı kadar bireylerin vermek zorunda kaldığı zor kararları da ele almaktadır. Uygulamalı etiğin yönelttiği sorular şunlara yakındır; “Kürtaj yaptırmak ahlaka aykırı mıdır?”, “Ötenazi etik midir?”, “İnsan hakları nelerdir, bu haklara nasıl karar verilir?”, “Hayvanların da insanlar gibi hakları var mıdır?”.
Etik kelimesinin sözlük anlamı nedir?
1. Töre bilimi.
2. Çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü.
3. Etik bilimi.
4. sf.Ahlaki, ahlakla ilgili.
Etik ve ahlak arasındaki fark nedir?
Etik ve ahlak kelimesi genellikle “doğru” ve “yanlış” kavramları etrafında sıklıkla birbiriyle karıştırılarak kullanılan kelimelerdir. Etik ve ahlak aynı anlama gelmemektedir. Etik, toplum tarafından oluşturulmuş kodlar, normlar gibi kurallara karşılık gelir ve örneğin iş yerinde ya da dinde belirlenen normları belirtir.
Ahlak ise daha kişisel bir olgudur. Kişinin doğru ve yanlış üzerindeki kendi düşünce ve hislerine dayanmaktadır. Ahlak kişisel olduğu için herkese göre değişebilir ancak etik kuralları toplum için aynıdır, değişmez.
Meslek etiği nedir?
Meslek etiği, uygulamalı etiğin bir alt branşıdır ve bir iş ortamında gelişen etik ya da ahlaki problemlerin etik kurallarını araştırır. Örneğin medikal etik, mühendislik etiği gibi dalları vardır. Meslek etiği tüm iş dallarını kapsamaktadır ve hem çalışanlar hem de tüm organizasyon ile ilgili sorunlar ele alınır.
Bilişim etiği nedir?
Bilişim etiği, meslek etiğinin bir alt dalıdır ve bilgisayar dünyası içindeki kişilerin, kurumların ve organizasyonların davranışlarını ele alır. Bilişim etiğinin ele aldığı konuların içerisinde hackerlik, internet lisansları, telif hakları, dosya paylaşımları, adil kullanım kotası vb. konular bulunmaktadır.
Kaynaklar:
www.tdk.gov.tr
https://en.wikipedia.org/wiki/Ethics
https://www.diffen.com/difference/Ethics_vs_Morals
