Besmele nedir?

‘Besmele’, ‘Bismillahirrahmanirrahim’in adıdır. ‘Besmele çekmek’ de ‘besmele’yi okumak’ anlamına gelmektedir.

Besmelenin manası ise; “Rahman ve Rahim olan Allah’ın ismi ile başlarım.” Geniş manası ise; “Her var olana, onu yaratmakla iyilik etmiş ve varlıkta durdurmakla, yok olmaktan korumakla iyilik etmiş olan Allahü tealanın yardımı ile bu işi yapabiliyorum. arifler, O’nu ilah olarak tanıdı. alemler, O’nun merhameti ile rızık buldu. Günah işleyenler, O’nun rahmeti ile Cehennem’den kurtuldu.” demektir.

Besmelede Allahü tealanın üç ism-i şerifi geçmektedir. Bunlar; Allah, Rahman ve Rahim’dir. Allahü teala Kur’an-ı kerime bu üç ismi ile başladı. Çünkü insanın üç hali vardır: Dünya, kabir ve ahiret halleri. İnsan, Allahü tealaya ibadet ederse, dünyada işlerini kolaylaştırır. Kabirde ona acır, ahirette günahlarını affeder. Bütün bunlar bu üç isimde toplanmıştır.

Helal olan ve yapılmasına izin verilen işleri yaparken besmele çekilir. Mesela; yemeğe, işe başlarken, kapıyı açarken, elbiseyi giyerken besmele çekilir. Haram bir işi yaparken besmele söylenmez. Levh-i mahfuzda ilk yazılan, ilk insan ve ilk peygamber olan adem’e (aleyhisselam) Allahü teala tarafından ilk gönderilen Besmeledir.

Yine dilimizde çok kullanılan ‘Euzü besmele’ sözü; ‘Euzü billahi mine’ş-şeytanirracim’ ile ‘Bismillahirrahmanirrahim’i birlikte söylemek demektir. İslam’dan önceki Arap toplumunda da, kendi anlayış ve inançlarına göre bu ihtiyacı karşılayacak kelimeler vardı (bismi’l-Lat ve’l-Uzza gibi). ‘Bismike’llahümme’ ifadesi de İslam’dan önce Araplarca kullanılmakta idi.

Bu söz, İslam geldikten sonra da bir müddet kullanılmış, fakat Neml suresindeki besmele ayeti "İnnehu min Süleymane ve innehu bismillahirrahmanirrahim." (Neml, 27/30) nazil olduktan sonra Peygamber Efendimiz (asv) hayatının sonuna kadar, bütün Müslümanlar da o günden sonra artık hep ‘Bismillahirrahmanirrahim’i kullanmışlardır. Ayrıca Hz. Peygamber (sav) “besmelenin yazıldığı ilk satıra, başka hiçbir şeyin yazılmamasını” da emretmiştir.

Besmele okuyan kişinin başlayacağı işe ve niyetine göre anlamlarda kazanmaktadır. Büyük manalar içeren bu cümle kullanıldığı yere göre “okuyorum, başlıyorum, yapıyorum, yiyorum,” gibi yüklemler taşımaktadır.

Kul, bir davranışta bulunurken veya önemli bir işe yönelirken önce “euzü” çekerek olumsuz etkileri defetmekte, sonra ise besmeleyi okuyarak kendinin tek başına yeterli olmadığını, gerçek ve mutlak gücün ancak Allah’tan gelebileceğini ifade etmiş olmaktadır. Kul Allah’ın (c.c) yeryüzünde halife kıldığı bir varlık olarak O’nun mülkünde, O’nun adına tasarrufta bulunduğunu, asıl malik ve hakim olan Allah’ın koyduğu sınırları aşarsa emanete hıyanet etmiş olacağını peşinen kabul etmekte ve besmeleden güç almaktadır.

Allah yerine “tanrı”, rahman yerine “esirgeyen”, rahim yerine de “bağışlayan”kelimelerinin kullanılması bu isimlerin anlamlarını tam olarak karşılamamaktadır. Allah (c.c) ismi, bu isme hakkıyla layık olan “tek, eşsiz, benzersiz, bütün kemal sıfatlarına sahip ve eksikliklerden uzak, varlığı zaruri (olmazsa olmaz), yokluğu düşünülemez” isimdir ve yüceler yücesine yani, Allah’u tealaya mahsustur; bu sıfatları taşımayan hiçbir varlığa “Allah” denemez.

Yüce kitabımız Kuran’ı Kerim içerisinde Rahman ismi de Allah’a mahsustur, başka hiçbir varlık için kullanılmamıştır. Rahman demek ise “en uzak geçmişe doğru bütün yaratılmışlara sonsuz ve sınırsız lütuf, ihsan, rahmet bahşeden” demektir. Rahman, rahmetiyle muamele ederken buna mazhar olan varlığın hak etmesine, layık olmasına asla bakmamaktadır. Bu büyük sıfatın tecellisi yağmur gibi her şeyin üzerine yağar, güneş gibi her şeyi ısıtır ve aydınlatır.

Rahim demek ise “çok merhametli, rahmeti bol” demektir ve bu sıfatla kullar da nitelenebilir. Allah’ın rahim ismi O’nun, daha çok kullarının gelecekte elde etmek üzere hak ettikleri, layık oldukları sınırsız rahmetini, lütuf ve merhametini ifade etmektedir.“Esirgemek” ve “bağışlamak” sonsuz, engin ve etkisi çeşitli rahmetin ancak bir parçasıdır.

İnsanların uydurdukları, kendilerine göre bazı anlamlar yükledikleri mabudlara tanrı denebilir. Bununla birlikte samimi mi ve İslam dini inancı çerçevesinde olduğu taktirde tanrı kelimesi Allah (c.c) için de kullanılabilir. Halbuki Allah ismi O’ndan başka hiçbir varlık için kullanılamaz ve Arapça dilinde de kullanılmamıştır.

Sözlükte "besmele" ne demek?

1. "acıyan ve esirgeyen tanrı' nın adı ile" anlamına gelen ve bir işe başlarken söylenilen arapça bismillahirrahmanirrahim sözü.
2. Bir işin başlangıcı.