Analiz nedir?
Kimya bileşikleri veya karışımların bileşimlerini aydınlatmaya yarayan işlemlere verilen addır. İkiye ayrılır: Nitel (kalitatif) ve nicel (kantitatif) analiz. Nitel analiz bileşik veya karışımdaki maddelerin cinsini; nicel analiz ise bu maddelerin miktarlarını meydana çıkarmak için yapılır. Nitel analizde cisim, önce uygun biçimde eritilir. Sonra reaktiflerin yardımıyla her bir eleman güç eriyen karakteristik çökelekler durumunda çöktürülür. Nicel analizde ise özellikle «tartma» (gravimetri) ve «hacim ölçme» (volumetri) metodları kullanılır. Bir madde içerisindeki bütün veya bir kaç komponentin miktar ve muhtevasını ortaya koyma.
Kimyasal analiz sırasıyla kalitatif ve kantitatif olmak üzere iki basamakta tamamlanır. Bir maddenin hangi bileşenlerden (element veya bileşiklerden) meydana geldiğini bulmaya yarayan analiz dalına kalitatif; bu bileşenlerden her birinin ne yüzdede olduğunu bulmaya yarayan analiz dalına da kantitatif analiz denir. Kantitatif analiz, metodlar yönünden klasik ve modern olmak üzere ikiye ayrılır. Klasik metodlar maddenin ağırlık ve hacim özelliklerine dayanan metodlardır. Maddenin ağırlığı göz önüne alınarak yapılan analize gravimetrik, hacim göz önüne alınarak yapılana da "volumetrik analiz" denir.
Gravimetrik ve volumetrik analizlerin her ikisi de günümüzde çok kullanılmaktadır. Bilhassa fen ve şehirciliğin gelişmesiyle, medeniyeti tehdit etmeye başlıyan çevre mes’elelerinin tesbiti çalışmaları bu metodların önemini bir kat daha artırmıştır. Modern metodlara İnstrumental metodlar da denilmekte olup, 1930 yılından sonra hızlı olarak gelişmeye başlamıştır. Bu metodlar, maddenin ışık absorbsiyonu, ışık emisyonu, mağnetik, elektrik, radyoaktiflik gibi özellikleri üzerine kurulmuştur. Bu gün sadece bir özellik üzerine kurulmuş olan metodlar ciltlerle kitap doldurulacak kadar çoğalmıştır. İnstrumental analiz klasik analizden daha hassas, daha az zaman alıcı ve daha kolay olmakla beraber, sonuçlarının değerlendirilmesi bakımından uzman kimyacılara ihtiyaç gösterir.
Bir analiz için uygulanacak analiz metodu madde miktarına bağlı olarak değişir. 50 mg’dan daha fazla madde miktarı ile yapılan analize "makro analiz", 10-50 mg arasındaki miktarla yapılan analize "yarı - mikro analiz" 1-10 mg arasındaki miktarla yapılan analize "mikro analiz", 0,001-1 mg arasındaki miktarla yapılan analize "ultra-mikro analiz" ve 0,001 mg’ın altında kalan miktarla yapılan analize de "sub-mikro analiz" denir. Mikro, ultra-mikro ve sub-mikro analizlere ilmi çalışmalarda başvurulur. Bilimin, teknolojinin, kliniklerin ihtiyaçlarına göre çeşitli cihaz ve metodlar geliştirilmiştir.
Mesela: Şeker fabrikalarında ayarlanmış polarimetreler yardımıyla şekerpancarındaki şeker oranı ölçülebildiği gibi, kliniklerde kan ve idrardaki üre, şeker, azot ayarlı araçlarla tayin edilebilmektedir. Hesaplamanın esas olduğu matematiğin en önemli kolu. limit kavramı üzerine kurulmuştur. Eğri, yüzey ve fizik problemlerini bünyesine alarak gelişti. Bu tür konular, özel veya farklı değer kümeleriyle meşgul olan cebir ve aritmetiğin dışındaki problemlerdir. Bununla beraber, sonsuz kümelerin limit değerlerini kural haline getirme işlemlerini ihtiva ederler. Analizin temel kavramı bir sonsuz dizinin limitidir.
Pratikte bir fonksiyonun limiti, özellikle türev, integral ve diferansiyel denklemlerin çözümü şeklindeki problemlerde görülür. Modern matematiğin te’sirli bir sahası olan analiz, matematik kuvvetlerin düşüncesi üzerine kurulmuştur. Ana konularından biri, diferansiyel ve integral hesaptır. Gerçel sayı sistemlerinin en iyi kullanıldığı sonsuz dizi ve seriler, analizin tafsilatlı çalışma formüllerini ihtiva eder. Fonksiyonlar teorisi, fonksiyonların grafiklerinin dışındaki özelliklerini yorumlamak suretiyle özel bir şekilde kurulmuştur. Diferansiyel ve integral denklemler, tabiattaki pek çok fizik kanunlarının ifadeleridir. Değişimler hesabı, maksimum ve minimum problemlerinin çözümünün ileri konularıdır. Diferansiyel geometri, hesaplamanın geometriye olan yaygın bir uygulamasıdır.
Analiz nedir? (Felsefe)
Bir bütünü parçalarına, bir sistemi kendini oluşturan öğelerine zihinde ya da fiilen ayrıştırma, bölme, parçalama faaliyeti anlamına gelen bilgi edinme tarzı. Analiz, insanın bilgi edinme sürecinde önemli bir yer tutar ve her türlü bilgi edinmenin temel tarzıdır. Daha duyumlarla edinilmiş deneyimler basamağında, nesnel gerçekten gelip duyu organlarına etki yapan karmaşık uyarımlar, insanın analizatörler sistemi sayesinde, sürekli olarak tek tek öğelerine ayrıştırılır ve düzenlenirler bu faaliyetler, bu uyarımların, duyumlar ve algılar biçimine dönüşmesinde temel dayanağı oluştururlar.
Analiz, anlama ve kavrama faaliyeti sonucunda oluşup tamamlanacak olan rasyonel bilginin içinde, kavramlarla düşünme sayesinde yürütülen ve soyutlama faaliyeti’ ne ve genelleştirmeye sımsıkı bağlı bir bilgi edinme tarzıdır. Zihinsel analiz, bilgi nesnesinin (bilgisi edinilen konunun) yapısını ve tabi olduğu yasal düzenlilikleri ortaya koymak için, asli özellikleri tali özelliklerden, zorunlu’ yu rastlantısaldan, genel’ i özel’ den ayırt etmeye yönelir. Analizin sonunda, nesnenin belirgin özellikleri tek tek kavramlar halinde kavranır ancak bu kavramlar, belirgin özellikleri birbirleriyle bağıntılı somut bütünlükler olarak değil de, yalıtılmış, tek başına bütünlükler olarak yansıttıkları için, bu anlamda soyut kalırlar. Bilgisi edinilen nesneyi, çeşitli belirlenimlerinin, öz ve fenomenin bir bütünlüğü olarak zihinde kavrayıp yeniden üretmek sentez’ in görevidir.
Bu nedenle, bilgi edinme sürecinde analiz ve sentez daima bir bütünlük oluşturmalıdırlar diyalektik etkileşimleri içinde, analiz ve sentez, genel diyalektik bilgi edinme yönetiminin önemli bir öğesini oluştururlar. Analiz yönteminin nesnel dayanağı, özelin genel, farklılık’ m özdeşlik içindeki varlığıdır ve analiz ile sentezin bütünlüğü, kendi dayanağını, özel ile genel’ in nesnel gerçek içindeki kopmaz bütünlüğünde bulur.Analiz, bir bilgi edinme yöntemi olarak, her zaman kavramsal, yani teorik düşünmenin yardımıyla yürütülür «teorik düşünme ne denli küçümsenirse küçümsensin, o olmadan, iki doğa olgusunu bir bağlamlılık içine sokmak ya da onların var olan bağlanıldığını kavramak olanaksızdır» (Engels).
Bu nedenle bilimsel bir analiz, doğru teorik önkoşullardan hareket etmeli ve doğru kavramlarla yürütülmelidir bunu sağlayan en sağlıklı temel, doğanın, toplumun ve düşünmenin genel gelişim yasalarını dile getiren maddeci diyalektik yöntemdir. Maddeci diyalektik yöntem, bilgi edinmeye ve gerçeğin devrimci pratikle dönüştürülmesine yönelen her analizin nesnel ve geniş kapsamlı olmasını, mantıksal ile tarihselin bütünlüğünü sağlamasını işçi sınıfı davasında tutarlı bir taraflılığın gerçekleştirilmesi için, nesneler ve süreçler içindeki çelişkiyi, karşıtların birbirini bütünlemesini ve birbirleriyle savaşımını ortaya koymayı gerektirir. Bilimsel analiz ve sentezin bir örneği, SBKP’ nin ve Alman Sosyalist Birlik Partisi 8. Kongresi’ nin belgeleridir.
Bu belgelerde, içinde yaşadığımız tarihsel sürecin en önemli olgularına, çok geniş deneyimlere ve toplumsal gelişmenin tabi olduğu yasal düzenliliklerin işlenip ortaya çıkarılmasına dayanılarak hem uluslararası güç dengesi, sınıfların gelişimi ve dünya devrim sürecindeki ana akımlar ve sosyalist ülkelerdeki sosyalist toplumun gelişim durumu analiz edilmiş, hem de bu analizden, bir sonraki dönem için gerekli görevler çıkarılmıştır. Analiz, bilimsel yönetim faaliyetinin gerekli bir parçasıdır. Bir yandan yönetim faaliyetinin kendisinin düzeltilmesi, yetkinleştirilmesi için, öte yandan en başta gelen görevlerin ve bu görevlerin çözüm yollarının saptanması için köklü, sağlam bilgiler elde etmek üzere, edinilmiş deneyimleri, ulaşılan sonuçları, olayların akışını, insan bilincinin gelişimini ve yönetim faaliyetinin değişmiş diğer koşullarını ve yanlarını analiz etmek zorunludur.
Sözlükte "analiz" ne demek?
1. Çözümleme, tahlil.
Analiz kelimesinin ingilizcesi
n. analysis, process of breaking down a subject and studying it; breakdown, decomposition, post mortem
Köken: Fransızca
