Öğretim nedir?
Öğretim, eğitimin okul içindeki bölümünü kapsayan kısmıdır. Diğer bir ifadeyle öğretim, eğitimin okullarda planlı, programlı ve profesyonel kişiler tarafından verilen bölümüdür.
Bir birey okula başladığında ona neyin ne zaman, nerede, ne şekilde, ne kadar sürece, hangi araçlarla ve kim tarafından öğretileceği daha önceden planlanmış olup hedeflerle birlikte yazılı şekle getirilmiştir. Öğretim boyunca bu plan ve programın dışına çıkılmaz.
Öğretimde hedefler daima olumlu yöndedir. Olumsuz bir davranışı kazandırmak hiçbir zaman öğretimin hedefleri arasında yoktur. Örneğin ilkokulda sosyal bilgiler dersinde sigara içmek değil sigaradan uzak durmak konusunda eğitim verilir. Bireyin okulda sigara içmeyi öğrenmesi ise informal eğitim olup bunun öğretimle ilgisi yoktur. Birey arkadaşlarını gözlem ve taklip yoluyla onlardan olumsuz bir davranış öğrenir ve bu informal eğitimin konusu olan bir durumdur.
Öğretim, profesyonel kişiler olan öğretmenler tarafından verilir. Yani bir anne babanın çocuğuna yeni bilgiler öğretmesi öğretim değildir. Öğretimin olabilmesi için plan program şarttır. Aynı zamanda öğretim bir eğitim kurumunda verilmek durumundadır. Evde çocuğuna yeni bilgiler veren bir anne babanın yaptığı öğretim değil eğitimdir. Daha detaya inecek olursak eğitimin bir alt dalı olan informal eğitimdir.
Öğretim olgusu karmaşık bir yapıyı içerdiğinden tam olarak kavranamayan olgular arasında sayılmaktadır. Bu karmaşık yapıyı anlamak zaman içinde değişik öğretim modelleri geliştirilmiştir. Öğretim modelleri öğretimin tarih boyu değişen anlamları ile değişik içeriklerde bulunmaktadır. Yoğun bilimsel çalışmalarla ortaya çıkanları olduğu gibi bireylerin kendi algılamalarıyla oluşturdukları modeller de bulunmaktadır.
Eğitimi modellerle açıklarken diğer araçlar gibi eğitimin kavramının şekillendirdiğini göz önünde bulundurmnak gerekir. Bütün modeller gerçeğin bir yansınması olduğu gerçeğinden, hayatın sadece bir mekanık olgu veya sosyal yapılardan oluşmadığı büyük bir ihtimelle bütün tanımların oratsında biryerlerde olduğunu unutmamak gerekir.
Toplumlar da eğitim görmüş bireyler sayesinde bilim ve teknoloji alanında daha hızlı ilerlemekte ve toplumun refah seviyesi yükselmektedir. Eğitim, ayrıca toplumların yönetim biçimlerini de etkilemektedir, iyi eğitim görmüş bir toplumda demokrasi daha iyi işlemekte, insanlar daha iyi yöneticiler seçebilmektedirler. Eğitim bilimi, insan davranışları ve bunları değiştirme yolları ile ilgilendiği için hemen hemen tüm bilim dallarıyla doğrudan ya da dolaylı olarak ilgilidir. Ancak eğitim en çok sosyal bilimler alanında; psikoloji, sosyoloji, hukuk, ekonomi ve felsefeden yararlanmaktadır.
Psikoloji: insan ve hayvan davranışları ile ilgilenen bir bilim alanıdır. Psikolojinin alt dalları olan gelişim psikolojisi, öğrenme psikolojisi, sosyal psikoloji ve klinik psikoloji eğitim alanında oldukça geniş uygulama imkanına sahiptir. Gelişim psikolojisi, insanın doğumundan ölümüne kadar geçirdiği bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal değişimleri inceler. Zihinsel, duygusal ve sosyal değişim ve gelişimle ilgili ilkeleri ortaya koyar.
Eğitim de bilim dalında elde edilen verilere dayalı olarak, çocukların gelişim özelliklerine uygun programlar ve eğitim durumları hazırlar. İnsanlar davranışların öğrenme yoluyla değiştirirler. Öğrenme psikolojisi insanların nasıl öğrendiklerini ve öğrenmeye etki eden faktörleri açıklar. Eğitimciler bu bilgilerden yararlanarak öğretme yolları ve modelleri geliştirirler. Eğitim, büyük ölçüde küçük gruplar içinde gerçekleştiririler. Her grubun kendine özgü dinamiği vardır.
Eğitimciler sınıf içindeki öğrenci davranışlarını anlamak ve sınıf içi etkileşimlerini eğitim amacıyla kullanmak için sosyal psikolojinin bulgularından yararlanırlar. Bireyin davranışsal bozukluklarını gözlem yöntemlerinden yararlanarak ortaya çıkaran, özel eğitim konusunda tanısal çalışmalar ve düzeltici programlar için yararlı ilkeler geliştiren klinik psikolojisinden de eğitim alanında yararlanılmaktadır.
Sosyoloji: sosyoloji, toplumun yapısını, toplumsal kurumları, toplumdaki insan gruplarının fonksiyonlarını, özelliklerini ve bunlar arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Eğitim sosyal bir kurumdur. Aile, ekonomi, hukuk, din gibi kurumlarla yakından ilişkilidir. Sosyoloji biliminin yaptığı çalışma, eğitimin bir kurum olarak gelişmesini ve diğer kurumlarla sağlıklı ve düzenli ilişki içinde olmasını sağlar. Ayrıca, eğitim, sosyoloji bilimin toplumsal değişme, toplumsal kontrol, toplumsal tabakalaşma, toplumsallaşma süreci konuları üzerinde yaptığı araştırmalardan yararlanarak, toplumun ihtiyaçlarına uygun bir eğitim sistemi geliştirmeye çalışır.
Hukuk: toplum yaşamını düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasalar bütünüdür. Hukuk, bir toplumda kişiler ve kurumlar arasındaki ilişkileri düzenler ve karşılıklı olarak varlıklarını sürdürmelerini sağlar. Her toplumun belirli bir hukuk düzeni vardır. Bu düzen toplumdaki diğer kurumlarla uyum içindedir. Bir kurum olarak eğitim de toplumun hukuk düzenine uygun olarak biçimlendirilir. Ayrıca toplumdaki bireylere toplumun ortak değerlerini, yasalarını öğretmek, eğitim kurumlarının en önemli görevlerinden biridir.
Ekonomi: tükenebilir kaynaklarının insanların ihtiyaçlarını karşılamak için en etkin bir biçimde kullanılması, bu kaynakların artırılması, üretilen mal ve hizmetlerin bölüşümü ile ilgili konularla uğraşan bir bilim dalıdır. Eğitimciler, insan gücü kaynağının planlanması, yetiştirilmesi ve eğitimdeki bütün kaynakların etkin bir biçimde kullanılması konularında, maliyet-verim analizi çalışmalarında ekonomi biliminin bulgularından yararlanırlar. Felsefe; var olanların varlığı, anlamı ve nedenleri üzerine sorular sorarak varlığın ne olduğunu bir bütün olarak kavramaya çalışan bilgi dalıdır.
Felsefe: insanlığın yüzyıllar boyunca çözmeye çalıştığı evrensel sorunlara yanıt vermeye çalışır. Örneğin, “gerçek nedir”? “insanın evrendik yeri nedir? Hangi değerler doğrudur gibi soruların yanıtını arar. Bu soruların yanıtı eğitimciler açısından önemlidir. Eğitim programları ve faaliyetleri bu sorunların yanıtlarına uygun olarak düzenlenir. Her toplun benimsediği bir eğitim felsefesi vardır. Eğitimciler, eğitim etkinliklerini düzenlerken bu felsefi görüşlerden yararlanırlar.
Sözlükte "öğretim" ne demek?
1. Belli bir amaca göre gereken bilgileri verme işi, tedris, tedrisat, talim; öğrenmeyi kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, gereçleri sağlama ve kılavuzluk etme eylemi.
2. Öğrenmeyi kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, gereçleri sağlama ve kılavuzluk etme eylemi; belli bir amaca göre gereken bilgileri verme işi, tedris, tedrisat, talim.
3. Belli bir amaca göre gereken bilgileri verme işi, tedris, tedrisat, talim; öğrenmeyi kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, gereçleri sağlama ve kılavuzluk etme eylemi.
Cümle içinde kullanımı
Ben bizzat bölükte ilk öğretim hocalığı yaptım.
- F. R. Atay
Öğretim kelimesinin ingilizcesi
adj. teaching
n. education, teaching, schooling, tuition, schoolteaching
